آویشن چیست؟ فواید و خواص

آویشن در شماری از غذا‌های ملل مختلف از جمله غذا‌های اروپایی، انگلیسی، مدیترانه‌ای، آفریقایی، لاتین و آفریقای مرکزی، آمریکایی و جزایر دریای کارائیب استفاده می‌شود. آویشن تازه و خشک‌شده معمولا عطاری‌های موجود است که می‌توانید از برگ‌های بدون ساقه‌ی آن استفاده یا به خوراکی‌ها اضافه کنید. گیاه آویشن مقاوم و بادوام است که در ماه‌های رشد می‌تواند در باغچه‌ی حیاط شما یا در طول سال در گلدانی در داخل خانه تکثیر شود.

آویشن چیست؟

آویشن گیاهی معطر است که برگ‌هایش بر روی خوشه‌هایی از ساقه‌های نازک رشد می‌کنند. از این گیاه می‌توان برای مزه‌دار کردن همه نوع خوراکی خواه به تنهایی خواه جزوی از مخلوط یا دسته‌ی سبزیجات در کنار سایر گیاهان معطرِ معمول مانند رزماری، مریم گلی و مرزنجوش استفاده کرد. آویشن برای هر رژیم غذایی مناسب است و تقریبا جزو مواد آلرژی‌زا محسوب نمی‌شود و هرکس که به دنبال آشپزی با گیاهان معطر تازه است می‌تواند از آن استفاده کند.

انواع آویشن

آویشن معمولی و آویشن لیمویی از انواع مختلف آویشن هستند که اغلب اوقات در آشپزی مورد استفاده قرار می‌گیرند. آویشن لیمویی از نظر ظاهر شبیه آویشن معمولی است اما عطر و طعم خاص لیمو را دارد. همچنین ممکن است با آویشن پشمی، خزنده، وحشی و اِلفین مواجه شوید که بیشتر برای پرکردن باغچه‌های سنگی مناسب هستند تا برای مصارف آشپزی.

خاستگاه

هرچند این گیاه امروزه در سرتاسر جهان رشد می‌کند و با آن غذا پخته می‌شود، خاستگاه آویشن را می‌توان در جوامع باستانی سرتاسر مدیترانه ردیابی کرد. البته همیشه، صرفا، برای آشپزی بکار نرفته است. شواهدی در دست است که مصریان باستان از خواص قدرتمند ضدعفونی کننده‌ی آویشن در مراسم مومیایی کردن بهره می‌بردند. رومی‌ها این گیاه را به ویژه در رابطه با قدرت نظامی سنبل شجاعت و قدرت می‌دانستند و آن را در میان یکدیگر مبادله می‌کردند، شاخه‌های کوچک آن را قبل از مبارزه به لباس خود سنجاق می‌زدند و برای تمیز کردن هوای خانه‌ها و عبادتگاه‌ها خوشه‌های آن را می‌سوزاندند. هنگام شیوع بیماری طاعون در قرون وسطی این باور وجود داشت که ترکیب ضدعفونی کننده‌ی آویشن و تیمول (ماده‌ی شیمیایی ضدعفونی کننده) مانع سرایت این بیماری می‌شود و صدمات پوستی ناشی از آن را درمان می‌کند. بعدها این اعتقاد به وجود آمده بود که آویشن نشانه‌ی حضور پری‌های افسانه‌ای است. این گیاه در کل تاریخ مستند خود به دلیل عطر و طعم خوشایند گیاهی و خواص ضدباکتریایی در روش‌های نگهداری مواد غذایی گنجانده شده است.

مقایسه‌ی آویشن تازه با آویشن خشک شده

هر چند آویشن خشک شده همان عطر و طعم آویشن تازه را دارد معمولا آن را خواه به تنهایی خواه در فرآیند پخت (یعنی با اضافه کردن به غذای در حال پخت یا خمیر نان) خیس می‌کنند تا این عطر و طعم کاملا احساس شود. در هر کاربردی به جای آویشن تازه می‌توان از برگ‌های خشک آن استفاده کرد اما یک سوم خشک شده‌‌ی مقدار آویشن تازه‌‌ی مصرفی شما کفایت می‌کند.

طعم آن شبیه چه چیزی است؟

آویشن تازه طعم غلیظ و مشخص گیاهی با رگه‌هایی از طعم تند گل و چوب و چمن را دارد (مانند اسطوخودوس و رزماری). رایحه‌ی مرکبات آویشن لیمویی برجسته‌ترین نشانه‌ی این نوع آویشن است.

آشپزی با آویشن

از آویشن می‌توان به شکل کامل (برگ و ساقه و گل) یا فقط از برگ‌هایش استفاده کرد که با پیچش ملایم از قسمت بن خوشه‌ی برگ از ساقه جدا می‌شوند.

برگ‌های آویشن را می‌توان درسته یا خرد شده در هر مرحله از پخت به خوراک اضافه کرد. البته هرچه بیشتر پخته شوند طعم بیشتری به غذا می‌دهند. ساقه‌های آویشن لیف‌دار هستند و درحین پخت در غذا حل نمی‌شوند در صورتی که از ساقه‌های کامل آویشن در غذا استفاده می‌شود قبل از سِرو غذا آنها را برداشته و دور بیاندازید. در طبخ غذا‌های فر پز و نان و شیرینی قبل از اضافه کردن آویشن برگ‌های کوچکش را از ساقه‌ جدا کنید یا از آویشن خشک (که برگ‌ها قبلا از ساقه جدا شده‌اند) استفاده کنید.

دستور‌های پخت غذا با آویشن

آویشن معمولا در غذا‌های پر ادویه و تند مانند گوشت، سبزیجات یا ماهی کباب شده یا پخته شده و در غذاهای فر پز غیرشیرین بکار می‌رود. همچنین برای افزودن عطرو طعم به چاشنی‌ها، سوپ‌ها و آب گوشت، مواد اولیه‌ی کوکتل و دمنوش‌ها می‌توان از این گیاه استفاده کرد.

جایگزین‌ها

طعم آویشن تقریبا شبیه رزماری خشک شده، مریم گلی، پونه‌ کوهی، مرزنجوش یا ریحان خشک شده (نه تازه) است و هر یک از این پنج گیاه می‌توانند جایگزین آویشن خشک و تازه شوند.

نگهداری

آویشن تازه را در حالی که در یک کاغذ حوله‌ای مرطوب به صورت شل پیچیده‌اید در یک زیب کیف گذاشته و به مدت دو هفته در یخچال نگهداری کنید و زمانی که رنگ برگ‌هایش به قهوه‌ای تغییر کرد آن را دور بیاندازید. برگ‌های بدون ساقه‌ی آویشن در یک ظرف در بسته به مدت سه روز در یخچال تازه می‌مانند. آویشن خشک‌شده در ظرف شیشه‌ای یا پلاستیکی که درِ آن محکم بسته شده است به مدت سه سال کیفیت خود را حفظ می‌کند. بعد از سه سال هرچند از نظر فنی منقضی نمی‌شود، روغن‌های اصلی گیاه خشک شده تجزیه می‌شوند و طعم خود را از دست می‌دهد.

فواید درمانی آویشن

آویشن به دلیل خواص ضدعفونی‌کنندگی و ضدباکتریایی خود طیف وسیعی از مصارف خانگی و دارویی را به خود اختصاص داده است. ترکیب فعال آن با تیمول در محصولات شوینده‌ و ضدعفونی‌کننده‌ی خانگی و نظافت شخصی استفاده می‌شود. آویشن همچنین در رایحه درمانی مفید است و موجب تسکین بیماری‌های تنفسی می‌شود و واکنش‌های سیستم گردش خون و ایمنی را فعال می‌کند. در طب سنتی، می‌توان از روغن اصلی آویشن به صورت رقیق شده در ترکیبات برای درمان و تسکین عفونت‌های پوستی و دهان استفاده کرد (هرگز به تنهایی استفاده نشود چرا که غلظت‌های بالای روغن این گیاه می‌تواند سمی باشند). کودکان و زنان باردار یا شیرده باید از مصرف آویشن درمانی سنتی خودداری کنند. همچنین روغن این گیاه هرگز نباید به صورت خوراکی مصرف شود در عوض، می‌توان از برگ‌های آن دمنوش و از روغن رقیق شده ضماد یا کمپرس تسکین دهنده درست کرد.