ده دلیل برای نخوردن شکر

بشر دو هزار سال است که شکر می‌خورد و با اینکه همگی می‌دانیم خوردن یک قاشق شکر به مصرف داروی کمتر کمک می‌کند، مصرف زیاد آن کاملاً برای بدن مضر است. لذت بردن از شکر و خوردن آن به میزان لازم قطعاً بخشی از یک رژیم غذایی سالم است (و باید اینچنین هم باشد!)، ولی مصرف بسیار زیاد شکر افزودنی و کربوهیدراتهای تصفیه شده است که مشکل‌آفرین است و بیماریهای بسیاری را سبب می‌شود. برای همین، اگر به این نتیجه رسیده‌اید که باید شکر را کنار بگذارید ولی هنوز متقاعد نشده‌اید، در اینجا ده دلیل را برایتان گرد آورده‌ایم تا این کار را همین امروز انجام دهید!

۱. شکر و آسیب به سلامت روده

بین تمامی بخشهایی که شکر می‌تواند تأثیر منفی خود را در بدنمان نشان دهد، بی‌شک سلامت روده از همه بیشتر آسیب‌پذیرتر است. احتمالاً این اصطلاح را شنیده‌اید که «شما از هر آنچه که می‌خورید ساخته شده‌اید»، ولی در حقیقت، شما چیزی هستید که جذب می‌کنید. روده سیستم پیچیده‌ایست که مواد غذایی را جذب می‌کند، مواد معدنی می‌سازد، مأمن باکتریهاست، از ما در برابر عفونت محافظ می‌کند و به پیامهای واصله از مغز وابسته است. این سیستمی بسیار پر‌کار است که مواد غذایی لازم و آب را به بدنمان می‌رساند و مواد سمی و آنتی‌ژنها را از بدن دفع می‌کند. دستگاه گوارشمان محل صدها نوع از باکتریهای مفیدی است که برای سالم ماندنمان کار می‌کنند. با وجود این، رژیمی با شکر زیاد و کربوهیدراتهای تصفیه شده توازن باکتریها را در روده بر هم می‌زند. این برهم خوردن توازن فقط هضم غذا را مختل نمی‌کند؛ از جمله IBS، گاز و نفخ، بلکه چون روده به بسیاری از بخشهای دیگر بدن متصل است می‌تواند روی پوست، رفتار، آلرژی یافتن، نامتوازن شدن هورمونها و تورم مفاصل نیز تأثیر بگذارد. بدون شک سلامت روده کلید سلامتی خودمان است، برای همین مدیریت میکروبیوم روده برای سلامت کلی و طول عمر مهم است. برای همین، مهم‌ترین دلیل برای کنار گذاشتن شکر محسوب می‌شود.

۲. تأثیر شکر روی پوست، آکنه و اگزما

با اینکه کسی زیاد به این موضوع توجه نشان نمی‌دهد، مهم است به‌خاطر داشت پوست عضو بیرونی بدن است، و برای همین نمود هر آنچه که داخل بدنمان رخ می‌دهد، بالاخص توازن باکتری در روده‌ها، است. اختلال در ماکروبیوم یا سلامت ضعیف روده که به‌دلیل مصرف شکر ایجاد شده است می‌تواند تأثیر منفی زیادی روی پوست داشته باشد. لازم به ذکر نیست که نشان داده شده است مصرف شکر و کربوهیدرات تصفیه شده سبب تورم و اختلال در هورمون می‌شود که خود بیماریهای پوستی نظیر آکنه روزاسه، آکنه و پیری زودرس می‌شود. این نیز نشان داده شده است که افزایش سطح انسولین در خون، که به‌دلیل مصرف بالای شکر رخ می‌دهد، سبب افزایش فعالیت غدد روغنی پوست و افزایش فرآیندهای التهابی منجر به آکنه و جوش می‌شود. علاوه بر این، شکر وقتی بیش از حد مصرف شود در فرآیندی موسوم به گلیکاسیون به پروتئین کلاژن می‌چسبد و ماده‌ی جدیدی به اسم AGEها تولید می‌شود. این مواد برای پروتئینهای طبیعی بدن به‌شدت مضر است و ثابت شده است الاستین را از بین می‌برد و کلاژن موجود در پوست را نابود می‌کند و چروک و پیری زود‌رس به همراه می‌آورد و از جمله مهم‌ترین دلایل شکر نخوردن است.

۳. شکر و اضافه وزن

شکر تصفیه شده هم منبع «کالریهای خالی» است که مواد مغذی‌اش از بین رفته است و هم دلیل اصلی اضافه وزن. هر بار که شکر یا کربوهیدرات تصفیه شده می‌خورید انسولین به خون‌تان ترشح می‌شود. انسولین هورمون ذخیره‌کننده‌ی چربی است و کارش این است که به بدن دستور دهد شکری را که خورده‌اید در قالب انرژی ذخیره کند و بعداً در قالب چربی بدن از آن استفاده کند. مشکل اینجاست که مصرف زیاد شکر به مقاومت در برابر انسولین می‌انجامد که یعنی انسولین بیشتر و بیشتری برای اینکار لازم است. به همین دلیل، هر چه شکر بیشتری بخورید، سطح قند خونتان بالاتر می‌رود و در نتیجه، سطوح انسولین نیز افزایش می‌یابد و چربی بیشتری ذخیره می‌شود. به مرور زمان، علیه انسولین مقاومت بیشتر و بیشتری پیدا می‌شود و سبب می‌شود بدن چربی را با سرعت بالاتری ذخیره کند. مسئله‌ای که به اضافه وزن بیش از حد، بالاخص در ناحیه شکم، ختم می‌شود.

۴. شکر و تأثیرش روی هورمونها و سندرم تخمدان پلی کیستیک

خوردن شکر زیاد می‌تواند به‌شدت قند خونتان را بالا ببرد و باور بکنید یا نه، قند خونتان با توازن کارکرد هورمونها در بدنتان ارتباط دارد. پژوهشها در حوزه‌ی سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) رابطه میان مصرف شکر، میزان مصرف کلی کربوهیدرات و فعالیت هورمونی را نشان می‌دهد. ثابت شده است مقاومت در برابر انسولین یکی از علل ریشه‌ای نبود توازن فیزیولوژیکی در اغلب، اگر نه همه، موارد PCOS است. سطح بالای انسولین فقط روی قند خون تأثیر نمی‌گذارد. بلکه با دیگر هورمونهای بدن از قبیل استروژن، پروژسترون و تستوسترون نیز مرتبط است و می‌تواند تخمدانها را مجبور به تولید تستوسترون بیشتر کند، مشکلی که ریشه در PCOS دارد. با اینکه اخیراً متوجه چنین رابطه‌ای شده‌ایم، نیاز به متوازن ساختن هورمونها یکی از مفیدترین دلایل برای ترک شکر است.

۵. شکر و کاهش انرژی

مصرف شکر مستقیماً روی قند خونمان تأثیر می‌گذارد و قند خونمان نیز به‌نوبه‌ی خود تأثیر مستقیمی روی سطوح انرژیمان دارد. وقتی میزان زیادی شکر یا غذایی سرشار از کربوهیدراتها مصرف می‌کنید، بدنتان با تولید انسولین جهت متابولیسم قند موجود در خون واکنش نشان می‌دهد. سرازیر شدن ناگهانی مقدار زیادی شکر (یا انرژی) برای شما انرژی ناگهانی به‌دنبال دارد، که پس از آن با افت ناگهانی شکر مواجه می‌شوید که اکنون از جریان خون جذب شده است. این نوع اختلال ناگهانی در قند خون هم باعث خستگی شما در طول روز می‌شود و هم باعث می‌شود دلتان بخواهد برای افزایش سطوح انرژیتان، دوباره شکر و کربوهیدراتهای تصفیه شده مصرف کنید. با گذشت زمان، این چرخه وخیم‌تر می‌شود و برای کسب انرژی به شکر بیشتر و بیشتری نیاز پیدا خواهید کرد. برای همین، سطوح انرژیتان در طول روز پایین می‌ماند و فقط هنگام مصرف شکر است که برای مدت محدودی با افزایش رو‌به‌رو می‌شود.

۶. شکر و تأثیرش روی سیستم ایمنی بدن

هر بار که خوراکی شیرین می‌خوریم، پانکراس برای کاهش قند خون افزایش یافته و قرار دادن آن در دسترس سلولها، هورمون انسولین ترشح می‌کند. انسولین ترشح هورمون رشد انسان را متوقف می‌سازد که همین باعث سرکوب سیستم ایمنی بدن و آمادگی کمتر علیه عوامل عفونی و ویروسها می‌شود. به همین‌خاطر، با گذشت زمان مصرف بی‌رویه‌ی شکر به «ضعف» سیستم ایمنی می‌انجامد و ما را در برابر سرما‌خوردگی و آنفولانزای فصلی آسیب‌پذیر می‌گرداند و در مدت بسیار دراز، ما را در برابر بیماریها، مشکلات ایمنی خودکار و (در بدترین شرایط) سرطان آسیب‌پذیر می‌سازد.

۷. شکر و ارتباطش با بیماری قلبی

احتمالاً شنیده‌اید که وقتی صحبت از سلامت قلب می‌شود چربیهای اشباع شده و کلسترول دشمنان قلب هستند. اما در حقیقت، شکر است که باید بیشتر بدان توجه کنیم. اکنون جامعه‌ی پزشکی قبول کرده است که مصرف زیاد شکرهای تصفیه شده بیشتر عامل بیماریهای قلبی به‌شمار می‌آیند، نه چربی اشباع شده. کاملاً درک نشده است که دقیقاً چطور شکر سلامت قبل را متأثر می‌سازد. اما به‌نظر می‌رسد روابط غیر مستقیمی از جمله قند خون بالا، کلسترول بالا، فشار خون بالا دارد که همگی به بیماریهای قلبی ربط دارد و باعث می‌شود دلیل بعدی کنار گذاشتن شکر باشد.

۸. شکر و میل به آن

با اینکه غالب افراد می‌دانند که ممکن است به شکر میل پیدا کرد، همه متوجه نمی‌شوند که وقتی شروع به خوردن شکر کردید، باعث می‌شود بیشتر دلتان شکر بخواهد. این چرخه‌ی مضرِ میل به شکر فقط به‌خاطر واکنش انسولین به افت و خیزهای شکر هنگام غذا خوردن نیست که باعث دوام این میل و متأثر شدن از انسولین می‌شود، بلکه با افزایش ناگهانی دوپامین، انتقال‌دهنده‌ی عصبیا حساس خوب، هنگام خوردن شکر نیز ایجاد می‌شود. نشان داده شده است که شکر مرکز پاداش مغزمان را تحریک می‌سازد. این تحریک به میزان اندک خوب است، ولی مقدار زیادش برای سلامتمان مضر است، چون بیشتر و بیشتر به آن عادت می‌کنیم.

۹. شکر و ابتلا به دیابت

احتمالاً این موضوع شناخته‌شده‌ترین تأثیر جانبی مصرف بیش از حد شکر و کربوهیدراتهای تصفیه شده باشد و با اینکه نسبت به علایم دیگر دوره‌ی طولانی‌تری دارد، متأسفانه بیش از حد شایع است. با گذشت زمان، مقاومت در برابر انسولین سبب تشدید و ابتلا به دیابت نوع 2 در برخی افراد می‌شود. دیابت نوع 2 «بیماری سبک زندگی» شناخته می‌شود. یعنی شدیداً متأثر از عوامل رژیم غذایی و سبک زندگی است و مصرف شکر و کربوهیدراتهای تصفیه شده بیشترین سهم را در این بین بر عهده دارند.

۱۰. شکر و تأثیرش روی سلامت روانی

تا به امروز، توجهی کمی به تأثیر شکر روی سلامت روانی شده است، اما هم‌اکنون پژوهشها و اطلاعات به شکل فزاینده‌ای در حال در دسترس قرار گرفتن است. با خوردن شکر زیاد نه‌تنها روی انسولین تأثیر گذاشته می‌شود، که همین باعث متأثر شدن سایر هورمونها و انتقال‌دهنده‌های عصبی (دوپامین) می‌شود، این را هم باید دانست که روده‌مان «مغز دوممان» است. به لطف محور مغز-روده، رابطه‌ی مستقیمی بین سلامت روانی و سلامت روده وجود دارد و %80 از سروتونین (دیگر انتقال‌دهنده‌ی عصبی تقویت‌کننده خلق‌و‌خو) در روده قرار دارد. به همین جهت، مصرف بی‌رویه‌ی شکر هم روی افت و خیز انرژی و در نتیجه روی خلق‌و‌خویمان تأثیر می‌گذارد و هم اینکه شکر پیوسته روی سلامت روده‌مان تأثیر می‌گذارد که همین مسئله مستقیماً روی خلق‌و‌خو و نیز اضطراب و افسردگی تأثیر می‌گذارد.

در آخر

دلایل کنار گذاشتن شکر از شمار خارج است و حقایق دروغ نمی‌گویند: شکر برای سلامتمان خوب نیست. با اینکه مقدار اندک شکر بدون شک در رژیم غذایی سالم و متوازن وجود دارد، مصرف بیش از حد شکر تصفیه شده و کربوهیدارتهای تصفیه شده است که باید به آن توجه کنید. کنار گذاشتن شکر به معنی هیچگاه مصرف نکردن شکر نیست، بلکه یعنی خوردن آن با کنترل. با اینکه شاید به‌نظر رسد کنار گذاشتن شکر کاری ناممکن باشد، پس از خواندن این مقاله می‌توانید از پسش بربیایید، فقط باید راه درست آن را بدانید.