لاکتوز چیست؟

لاکتوز قند موجود در شیر است و به همین دلیل به آن قند شیر هم می‌گویند. لاکتوز در شیر گاو، گوسفند، بز و سایر پستانداران از جمله شیر انسان وجود دارد. لاکتوز یک دی‌ساکارید است که از دو مونوساکارید گلوکز و گالاکتوز تشکیل شده است.

غذاهای حاوی لاکتوز

لاکتوز به طور طبیعی در محصولات لبنی مانند شیر، پنیر و ماست وجود دارد. لاکتوز از محصولات جانبی لبنی است و برای بهبود بافت و طعم‌دهی به محصولات دیگر استفاده می‌شود. لاکتوز را در بسیاری از غذاهای فرآوری شده و همچنین در داروها می‌توان یافت.

محصولات غذایی حاوی شیر به طور طبیعی ممکن است لاکتوز هم داشته باشند. بر روی بسته‌بندی محصولات علاوه بر شیر به عبارات حاوی آب پنیر، کازئین، محصولات جانبی شیر، کشک، کره، مواد جامد شیر و پودر شیر هم دقت کنید.

لاکتوز چگونه هضم می‌شود؟

بدن برای هضم لاکتوز آنزیم لاکتاز تولید می‌کند. لاکتاز در روده کوچک تولید می‌شود و هدف از ترشح آن شکستن لاکتوز به قند‌های ساده‌تر (گلوکز و گالاکتوز) است. قند‌های ساده‌تر به راحتی جذب جریان خون می‌شوند و انرژی بدن را تأمین می‌کنند.

نوزادان باید بتوانند شیر مادر را هضم کنند. به همین دلیل انسان‌ها به طور طبیعی قادر به تولید مقادیر فراوان آنزیم لاکتاز هستند. نوزادان با این آنزیم می‌توانند لاکتوز موجود در شیر را برای تأمین انرژی خود استفاده کنند. میزان تولید لاکتاز با بالا رفتن سن کاهش می‌یابد. آنگاه که شما نتوانید لاکتوز را به قندهای تشکیل‌دهنده آن تجزیه کنید، به بیماری عدم تحمل لاکتوز دچار خواهید شد.

بیماری عدم تحمل لاکتوز

بیماری عدم تحمل لاکتوز زمانی رخ می‌دهد که شما به اندازه کافی لاکتاز تولید نکنید و نتوانید لاکتوز را به خوبی هضم کنید. افراد مبتلا لازم نیست به طور کامل از لبنیات پرهیز کنند و بسته به میزان حساسیت‌شان می‌توانند مقادیر کمی لاکتوز استفاده کنند.

بیماری عدم تحمل لاکتوز با حساسیت به شیر تفاوت دارد. حساسیت به شیر مسئله دیگری است که در نوزادی شروع می‌شود و ۲ تا ۷ درصد از کودکان به آن مبتلا هستند.

علائم و تشخیص عدم تحمل لاکتوز

علائم عدم تحمل لاکتوز ۳۰ دقیقه تا دو ساعت بعد از مصرف لبنیات ظاهر می‌شود. علائم ممکن است خفیف یا شدید باشند، اما خطرناک نیستند. این علائم معمولاً شامل نفخ، احساس سنگینی در معده، گرفتگی شکم، درد ناحیه شکم، اسهال، باد معده و تهوع است.

مراقبین سلامت با توجه به سوابق خانوادگی، سوابق رژیمی و ظهور علائم بعد از صرف غذا، بیماری عدم تحمل لاکتوز را تشخیص می‌دهند. راه دیگر تشخیص این بیماری انجام آزمایش جسمی و سایر آزمایشات پزشکی است.

پرهیز از لاکتوز

اگر به این بیماری مبتلا هستید، برای کنترل علائم آن باید موارد مختلفی را در نظر بگیرید. از محصولات لبنی پرهیز کنید، اما می‌توانید از محصولات لبنی بدون لاکتوز یا کم‌لاکتوز استفاده کنید. این محصولات از نظر تغذیه‌ای با محصولات لبنی عادی برابری می‌کنند. تولید‌کنندگان شیر با افزودن آنزیم لاکتاز به شیر و تجزیه لاکتوز آن، این محصولات را تولید می‌کنند. تفاوت مهم میان شیر معمولی و شیر بدون لاکتوز این است که شیر بدون لاکتوز از شیر معمولی کمی شیرین‌تر است. از نظر زمان نگهداری و دوام، شیر بدون لاکتوز به اندازه شیر معمولی قابل نگهداری است.

راه دیگر حل مشکل لاکتوز استفاده از محصولات لاکتاز است. می‌توانید هنگام مصرف محصولات لبنی از قرص یا قطره لاکتاز استفاده کنید تا بدون روبرو شدن با علائم عدم تحمل لاکتوز، آن را راحت‌تر هضم کنید.