اسفناج چیست؟ فواید و خواص

منبع مواد مغذی، اسفناج، یک سبزی برگی است و اگرچه که بومی آسیا است در سراسر جهان کاشته و خورده می‌شود. اسفناج که در فصول بهار و تابستان برداشت می‌شود، به خاطر برگ‌هایش استفاده می‌شود که به شکل پخته یا خام قابل خوردن هستند. اسفناج که یک گیاه تاج‌خروسی بوده و از تیره تاج‌خروسیان می‌باشد، ژن‌های مشترکی با ریشه و برگ چغندر، کینوآ و گل همیشه‌بهار دارد. برخلاف کاهو، اسفناج به شکل مغزدار رشد نمی‌کند و از ساقه‌های سستی که از زمین بیرون می‌آیند، برداشت می‌شود. اسفناج را می‌توان بخارپز کرد، سرخ کرد، به سس و سوپ اضافه کرد، در سالاد سرو کرد. اسفناج در همه‌جا، از میزهای سالاد گرفته تا استیک‌فروشی‌ها، یک ماده غذایی اصلی است.

اسفناج چیست؟

اسفناج نوعی از سبزیجات برگی سبزرنگ است که می‌تواند به صورت پخته‌شده یا خام مصرف شود و در همه منوها و طیف وسیعی از دستورهای غذایی یافت می‌شود. این سبزی معمولا با برگ‌های بزرگتر و ساقه‌های ضخیم‌تر در‌‌ دسترس می‌باشد، و بیبی‌اسفناج یا اسپرینگ‌اسفناج با برگ‌ها و ساقه‌های کوچکتر و ظریف‌تر برای مصارف خام ایده‌آل می‌باشد. اسفناج قبل از شست‌و‌شو به کمی آماده‌سازی احتیاج دارد و اغلب به صورت کیسه‌ای و پاک‌شده فروخته می‌شود. این ماده غذایی سالم و مقرون به صرفه را می‌توان به انواع سوپ، سرخ‌کردنی، سالاد و اسموتی‌ها افزود و طیف زیادی از غذاها از آن برخوردار هستند.

در گزارش‌های تاریخی آورده شده‌است که اسفناج حدود ۲۰۰۰ سال پیش در غذاهای ایرانی مشاهده شده‌است. مسافران چینی و هندی این گیاه را که سبزی ایرانی نامیده می‌شود، برداشت کردند و به کشور خود بردند. این گیاه به‌تدریج به مدیترانه و سپس به فرانسه و انگلیس راه یافت. در اولین کتاب آشپزی انگلیسی، فرم ‌آو‌ کیوری، که در سال ۱۳۹۰ میلادی (۷۶۷ شمسی) به چاپ رسیده شده بود، به اسفناج اشاره شده‌است.

ایالات متحده در اوایل دهه ۱۸۰۰ میلادی (حدود اواخر دهه ۱۱۰۰ شمسی) شاهد رونق اسفناج بود و کارتونیست آمریکایی ای.سی.سِگار هنگامی‌که در سال ۱۹۲۹ شروع به کار کرد، با استفاده از یک قوطی اسفناج به کار خود ادامه داد تا شخصیت محبوب خود ملوان زبل را تقویت کند. شخصیت افسانه‌ای این داستان منجر به محبوبیت اسفناج شده و در چند سال اول، فروش اسفناج را تا ۳۳ درصد افزایش داده است.

نحوه استفاده از اسفناج

اسفناج یک سبزی فوق‌العاده متنوع است که می‌‌توان آن را به صورت خام یا پخته‌شده با مواد شیرین یا شور مصرف کرد. فقط قبل از استفاده به یک آبکشی خوب احتیاج دارد و غالبا از قبل شسته و خشک‌شده به‌فروش می‌رسد. طعم آن غالب است و در برابر سایر مواد دلپذیر مقاومت می‌کند و با غذاهای چرب مانند پنیر، کره، بیکن و خامه به خوبی جفت‌ می‌شود. آنجاست که غذاهای محبوب استیک‌فروشی‌ها مانند اسفناج خامه‌ای و سالاد اسفناج پژمرده با بیکن متداول می‌شوند.

پاستا و پای کیش (Quiche) یا املت با پنیر و اسفناج از کاربردهای محبوب این سبزی هستند و این گیاه سبزرنگ لطیف را می‌توان در تهیه سس‌هایی مانند پستو و پالاک‌پنیر به‌کاربرد. اسفناج ماده اصلی در غذاهای پخته‌شده‌ای مانند اسپاناکوپیتا است و در دیپ‌هایی مانند دیپ اسفناج و کنگرفرنگی استفاده می‌شود.

اسفناج یک سبزی محبوب در سالادهاست که اغلب با یک چاشنی پررنگ مانند پنیر آبی یا رنچ (Ranch) همراه است، با با این حال با عسل دیژون (Dijon) هم به خوبی جور در‌می‌آید. اسفناج را با پیکَن، میوه‌های خشک مانند توت‌خرس، تکه‌های پنیر، دانه‌های آفتابگردان و چغندر کبابی تر و تمیز ‌کنید. این گیاه همچنین یک افزودنی محبوب و سالم برای اسموتی‌ها است.

اسفناج را می‌توان بخارپز، آب‌پز و سرخ کرد و یا با استفاده از کره یا روغن زیتون تفت داد. مانند همه سبزیجات اسفناج آب زیادی پس می‌دهد و به طور قابل‌ملاحظه‌ای پخته می‌شود. این سبزی پژمرده را به عنوان یک غذای فرعی سرو کرده و یا به سوپ، خورش یا کاری اضافه کنید.

طعم اسفناج

اسفناج می‌تواند طعم کمی تلخی داشته‌ باشد و به خاطر داشتن آهنِ سبزیجات، برخی افراد طعم فلزی را حس می‌کنند. این یکی از دلایلی است که این سبزی با مواد خامه‌ای به خوبی تطبیق می‌یابد و باعث می‌شود که طعم اسفناج غالب باشد. اما اسفناج نسبت به سایر سبزیجات برگی طعمی شیرین‌تر و ملایم‌تر دارد و بسته به نوع اسفناج و بزرگی برگ‌ها طعم آن متنوع خواهد‌ بود. بیبی‌اسفناج بهاریِ تازه طعم شیرین‌تر و لطیف‌تری خواهد‌ داشت در حالی که برگ‌های غول‌پیکر اسفناج تابستانی معمولا کمی تندتر هستند. طعم برگ‌های کوچک‌تر به قدری ملایم است که عملا در یک اسموتی پر از میوه‌های لذیذ و خوش‌طعم، محو می‌شود.

دستورپخت‌های حاوی اسفناج

اسفناج در انواع غذاها از جمله سوپ، دیپ، سالاد، پیتزا و پاستا استفاده می‌شود. این سبزی چه به صورت پخته‌شده و چه خام می‌تواند ماده غذایی اصلی یا یک غذای جانبی باشد.

نگهداری اسفناج

اسفناج را در آب سرد بشویید و به‌طورکامل با استفاده از یک سبزی خشک کن یا دستمال حوله‌ای خشک کنید. پس از خشک‌شدن، آن را به دستمال بپیچید یا در کیسه پلاستیکی قراردهید و در کشوی‌رطوبتی (جا‌‌ میوه‌ای) یخچال نگهداری کنید. به همین ترتیب بسته به میزان تازه‌بودن آن در هنگام خرید، یک هفته یا بیشتر باقی می‌ماند. اگر اسفناج قبلا شسته و بسته‌بندی شده است، انتظار می‌رود که حدود یک هفته باقی بماند، البته به تاریخ خرید آن دقت کنید. اسفناج منجمد، حداکثر تا ۶ ‌ماه، باید تا زمانی که آماده استفاده شود به‌طورکامل منجمد نگهداری شود و سبزیجات کنسروشده می‌توانند تقریبا به‌طور نامحدود تا زمان بازشدن نگهداری شوند.

اسفناج را می‌توان به راحتی در خانه پرورش داد و سریع‌تر از سبزیجات برگی بزرگ و کاهو آماده‌ی چیدن می‌شوند. این گیاه در ماه‌های خنک مانند بهار و پاییز در خاک حاصلخیز بهترین رشد را دارد و حدود ۶ ‌ماه زمان برای رشد آن از دانه به محصول نیاز است.

تغذیه و فواید

اسفناج منبعی از مواد مغذی است که اصلی‌ترین آن آهن است، ماده‌ای معدنی که به سلامت خون و انرژی کمک می‌کند. اسفناج همچنین سرشار از کاروتنوئید است که به ویتامین A تبدیل می‌شود. ویتامین‌های C و B6 و B9 و E و K به‌همراه کلسیم و اسیدفولیک و پتاسیم و منیزیم در اسفناج حضوردارند. اسفناج که چربی و کالری کمی دارد، یک ماده غذایی واقعا سالم است.

انواع اسفناج

سه نوع اسفناج وجود دارد: ساوُی (Savoy)، اسفناج با برگ‌های صاف و نرم و سمی‌ساوُی. اولین نوع برگ‌های تیره‌ای دارد که دارای بافتی ناهموار و چروکیده هستند. اسفناج با برگ‌های صاف همان چیزی است که اکثر مردم با تفکر درباره اسفناج به آن می‌اندیشند. برگ‌های این نوع اسفناج، نرم و پهن است و پاک‌کردن آن بسیار ساده‌تر از انواع دیگرِ اسفناج می‌باشد. سمی‌ساوُی ترکیبی از دو نوع اسفناج قبلی است و با وجود حالت حلقه‌ای برگ‌ها، خشکی‌شان از حالت ساوُی کمتر است و نرم‌تر به نظر می‌رسند. اسفناج آبی با وجود داشتن نام مشترک، گیاهی کاملا متفاوت است.